Yemen’in Taiz kentine yönelik Husi kuşatması ve kuşatmanın Taiz sakinlerinin yaşamları üzerindeki yansımaları hakkında  insan hakları raporu.

Yemen: Rights Radar, uluslararası toplumu, 10.000'den fazla sivili öldüren ve yaralayan Taiz'deki 7 yıllık Husi kuşatmasına son vermeye çağırıyor.

Amsterdam - 23.07.2022

Merkezi Hollanda'nın Amsterdam kentinde bulunan İnsan Hakları Örgütü Rights Radar, Taiz vilayetine 2015 ortasından 2022 ortasına kadar uygulanan Husi kuşatmasının kurbanlarının 2.720'si ölü olmak üzere 10.000 sivili aştığını ortaya koydu. Sistematik kuşatmanın bir sonucu olarak yetersiz beslenen çocuklar eklendiğinde ölümler dahil  27.440 rakamı adeta şok etkisi oluşturuyor. Buna ek olarak kronik hasta olanlarla birlikte kuşatmadan doğrudan etkilenen hasta sayısı toplam 3.634 vakayı buluyor.

Bu istatistiki veriler, bugün yayınlanan (Taiz, Ölümcül Kuşatma) başlıklı bir insan hakları raporunda geldi. Rapor, özellikle Taiz kentinde 7 ilçede  (şehir ve kırsal) kuşatma altına alınmış alanlarda yaşayanları etkileyen acıları ve ihlalleri izlemeye ve belgelemeye çalışıyor. Bunlar (Salah - Al Kahra - Mudhaffar - Jabal Habashi - Al-Taziah - Makbna – Sabır El  Mawadim), Mayıs 2015'ten Mayıs 2022'ye kadar olan dönemi kapsıyor.

Raporun metodolojisi, 53 sivil (29 kadın ve 24 erkek) ile görüşmeleri gerçekleştirmek için özel nitelik ve eğitim almış, organizasyon ekibinden uzman araştırmacılar tarafından yürütülen saha araştırması, inceleme, araştırmasının  ardından  elde edilen veri ve bilgilerin incelenmesi ve analizine dayanıyor.  Ayrıca 37 kadın ve 21 erkek olmak üzere 85 sivilin katıldığı odak gruplarla 9 oturum gerçekleştirildi.

Rapor, istatistiksel ve analiz açısından, Taiz şehrine uygulanan kuşatma ve beraberindeki sivillere yönelik insanlık ihlallerinden etkilenen mağdurların adlarını içeren doğru ve kapsamlı bilgilere, her olayın yeri ve zamanı gibi tüm ayrıntılarının yer aldığı bir veri tabanına dayanmaktadır.

Saha ekibi ayrıca Taiz şehrinin tüm bölgelerini ziyaret ederek, mağdurlar ve ziyaretçilerin yanı sıra bir dizi ilgili yetkili, topluluk lideri ve aktivistle görüşmeler gerçekleştirdi.

Hukuki çerçeve ile ilgili olarak, hazırlık ekibi çalışmalarını yasal referanslara dayandırmış hazırladığı raporu belgelenen ihlallere dayandırmıştır. Referanslar uluslararası insan hakları hukukunu ayrıca uluslararası ceza hukukuna ek olarak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini ve 1949 tarihli Cenevre dört Sözleşmesini içeriyor.

İzlenenlere göre, rapor hazırlama ekibi acı ve ihlal vakalarını, her biri acının boyutunu yansıtan bilgi ve istatistikleri içeren 8 bölüme ayırdı:

1. Açlıktan ölen siviller

2. Yardımların erişiminin engellenmesi

3. Mayın ve patlayıcı madde döşenmesi

4. Tıbbi hizmet alma hakkının ihlal edilmesi

5. Suya erişim hakkının ihlali

6. Hareket özgürlüğü hakkının ihlali

7. Kuşatmanın katı etkilerinin idaresi

8. Çatışan taraflar arasında sıkışan bölgeler

Sayılar ve istatistikler açısından,  Rights Radar ekibi, Taiz vilayetindeki Husi kuşatması ve saldırıları boyunca bombardıman, keskin nişancı ve mayın kurbanları arasında değişen toplam (285445) mağdur vakayı belgeledi. Buna ek olarak oksijensiz kalanların yanı sıra kontrol noktalarında ölümler ve alternatif ilkel yolların kullanılmasından kaynaklanan trafik kazası mağdurlarının yanı sıra kuşatma nedeniyle ölen kanser hastaları ve böbrek yetmezliği mağdurları,  istatistiklerin en büyük bölümünü ise şiddetli akut yetersiz beslenmesinin kurbanları olan çocuklar oluşturuyor.

Belgelenmiş istatistikler, 2015 yazından bu yana uygulanan kuşatma nedeniyle Taiz'de 2.720 sivilin öldürüldüğünü veya öldüğünü gösteriyor.

İzleme süreci, kuşatma nedeniyle Taiz Valiliği'nde ve belgelenmiş resmi açıklamalara göre yetersiz beslenme mağduru çocuk sayısının 12 ölüm olmak üzere 274482'ye ulaştığını teyit ediyor.

Kuşatma nedeniyle cinayet ve ölüm mağdurlarında ise 1831 ile en yüksek oranı erkekler başı çekerken onları 470 ile çocuklar, 225 ile kadınlar ve dördüncü olarak 194 cinayet ve ölümle her iki cinsiyetten yaşlılar izledi.

Ayrıntılara göre, Husilerin Taiz'de sivillere düzenlediği bombalı saldırıda ölenlerin sayısı 400 erkek, 246 çocuk, 110 kadın ve 95 yaşlı olmak üzere 851'e ulaştı.

Keskin nişancı saldırıları  sonucu öldürülenlerin sayısı 669'a ulaşırken, çoğu 411 cinayetle erkek, ardından 125 cinayetle çocuklar, 69 ile kadınlar, ardından 64 cinayetle yaşlılar yer aldı.

Mayın patlamasında ölenlerin sayısı 262'ye ulaştı ve bu sayı 151'i erkekler, ardından 59'u çocuklar,  31'i kadınlar onları 21 kişi ile  yaşlılar izledi.

Kontrol noktalarında ölen ve öldürülenlerin sayısı 37'si erkek, 10'u çocuk, 8'i kadın ve 6'sı yaşlı olmak üzere 63'e ulaştı.

Taiz kuşatmasından en çok zarar gören ve en çok etkilenenler ise kronik hastalar oldu. Buna göre ilgili kuşatma nedeniyle gerekli tedaviyi alamayan ve tıbbi merkezlere ulaşamamaları sebebiyle kadın ve erkek olmak üzere 664 kişi yaşamını yitirdi.

Bu sayı, 18'i çocuk, 7'si kadın ve 6'sı yaşlı olmak üzere 57 vakanın bulunduğu Taiz kentindeki sağlık tesislerinde oksijensiz kalanların sayısıyla örtüşüyor.

Kuşatma sonucunda alternatif yollardan hayatını kaybeden yolcuların sayısı ise 142'ye ulaştı.

Yukarıda belirtilen ihlaller sonucu yaralanan sayısı ise 7 bin 329'a ulaştı. Bu sayı yetersiz beslenme mağdurlarının yanı sıra, kronik hastalıkları  (kanser ve böbrek yetmezliği) sayıları 3634 bulan ve kuşatma yıllarındaki 664’ü ölenleri kapsamıyor.

 Rapor, gerçeklere ve ihlallere dayanarak, Rights Radar'ın çatışmanın tüm taraflarını tüm askeri operasyonlarda uluslararası insancıl hukuk ilkelerinin ve kurallarının katı bir şekilde uygulanmasını sağlamaya çağırdığı tavsiyeleri ile sona erdi.

Aynı zamanda askeri ve güvenlik operasyonlarının uygulanmasında uluslararası insan hakları hukukunun tüm yasal kurallarına, uluslararası insancıl hukuk kurallarına  saygı duyulması istendi.

Barış sürecine yol açmak için ateşkesi veya gerginliği azaltmayı amaçlayan tüm anlaşmalara saygı gösterilmesi gerekliliğine vurgu yapıldı.

Uluslararası alanda tanınan Yemen hükümetinden, Taiz şehrine insani yardım ve tüm malzeme, ihtiyaç ve ticari malların erişimini korumak ve güvence altına almak, bu malların girişini engelleyen veya erişiminin maliyetini artıran tüm engelleri kaldırma, her türlü yasadışı vergiyi durdurmak ve yük araçlarının geçeceği yolların bakımının yapılması istendi.

Buna ek olarak ziyaretçilerin Taiz şehrine gidiş gelişlerini kolaylaştırmanın ve korumanın yanı sıra, her türlü haksız denetimin durdurulması ve güney valiliklerindeki askeri oluşumlar tarafından Taiz sakinlerine yönelik keyfi uygulamaları ve  ayrımcılığını önlemesi talep edildi.

Husi grubu tarafından kontrol edilen bölgelere yerleştirilen mayınların kaldırılması için yoğun çaba gösterilmesi çağrısında bulunuldu.

Husi silahlı grubuna gelince, Rights Radar, Taiz kenti sakinlerine uygulanan kuşatmanın kaldırılmasını istedi. Rihgts Radar Husi gurubumdan kentin ana limanlarından insani yardım, malzeme, ihtiyaç ve ticari malların girişine izin verilmesini, yasadışı vergilerin önlenmesi de dahil olmak üzere  tüm engellere son verilmesini talep etti.

Husi milisleri tarafından kapatılan Taiz şehrine ana hatları olan batı ve kuzey asfalt hatların ve limanların açılmasını ve bu hatlar, limanlar üzerinden Taiz şehrine yolcu ve mal geçişine ve hareketine izin verilmesi istendi.

Mayın ve patlayıcıların yerleştirilmesinin durdurulmasının yanı sıra, Husi grubunun kontrolündeki bölgelere yerleştirilen mayınların kaldırılması ve kontrolünü kaybettiği bölgelere yerleştirilen mayınların haritalarının uluslararası kabul görmüş hükümete teslim edilmesi gerekliliği vurgulandı.

İnsani yardım ve ticari malların Taiz şehrine girişini kolaylaştırmanın ve girişlerinin önündeki her türlü engeli  kaldırmanın yanı sıra, haksız teftişler ve karmaşık rutin prosedürler de dahil tüm engellerin kaldırılması talep edildi.

Rights Radar, Birleşmiş Milletler ve ilgili kuruluşlara, uluslararası güçlerini ve etkilerini kullanarak çatışan tüm taraflara savaşı durdurmaları ve kapsamlı bir barış anlaşmasına yol açacak bir diyaloga girmeleri yönünde baskı yapmaları çağrısında bulundu.

Rights Radar BM ve ilgili kuruluşlardan Taiz şehri üzerindeki kuşatmasını kaldırması, mayın döşemeyi durdurması ve halkın geçişine izin verilmesi ve Taiz şehrine ve ana limanlarından insani yardım ve ticari malların girişine izin vermeye zorlamak için yeterli baskı uygulamasının gerekliliğini vurguladı.

Ayrıca, tüm ortakları ve bağışçıları, Yemen'e, özellikle de Taiz şehrine sağlanan insani yardımın hacmini, karşı karşıya olduğu insani felaketin ölçeğiyle orantılı olarak artırmaya ikna etmeye yönelik çabaların yoğunlaştırılması istendi.

Öte yandan Yemen'i savaşın bıraktığı her türlü mayın ve patlayıcıdan kurtarmaya katkıda bulunmak için döşenmiş  mayınların kaldırılmasını amaçlayan program ve projelerin desteklenmesi talep edildi.

Medya Sözcüsü

Sayın Wadih Atta

00905346309802

Raporu Arapça okumak için

https://rightsradar.org/en/report_details.php?id=37

Raporu İngilizce okumak için

https://rightsradar.org/en/report_details.php?id=38