Suudi Arabistan;ın himayesinde Yemen yönetimi ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) destekli ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi arasında imzalanan Riyad Anlaşması;nın uygulanması için belirlenen son tarih olan 5 Ocak;ın geride bırakılmasına rağmen sahaya yansıyan herhangi bir değişiklik olmadı.

Anlaşma kapsamındaki en önemli maddelerden biri olan "Güney Geçiş Konseyi;ne ait Aden;deki ağır silahların yanı sıra tank, zırhlı araç ve diğer ekipmanların toplanarak kentteki uluslararası koalisyonun gözetimine verilmesi" yönünde de henüz bir adım atılmadı.

Buna karşılık son dönmede Yemen;deki hükümet yetkilileri ile Güney Geçiş Konseyi temsilcileri arasında karşılıklı "Riyad Anlaşması;na uyulmadığı" suçlamaları da arttı. 

Yemen İçişleri Bakanı Ahmed el-Meyseri ile Ulaştırma Bakanı Salih el-Cebvani, Riyad Anlaşması;nın uygulanması için artık bir yol kalmadığını belirterek, BAE;yi anlaşmanın önünde engel olmakla suçladı.

 Anlaşmayı kurtarma girişimi

Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi, Riyad Anlaşması;nın uygulanmasını izlemek için geçen hafta üç danışmandan oluşan özel bir heyet görevlendirdi. 

Heyetin başında bulunan eski Yemen Başbakanı Ahmed Ubeyd bin Dağr, yerel basına yaptığı açıklamada, Riyad Anlaşması;nın Aden ve şiddetli çatışmaların yaşandığı kentlerde barışı sağlamak için önemli ve tekrarının mümkün olmadığı bir fırsat olduğunu belirtti.

Bin Dağr, Riyad Anlaşması;nın uygulanmaması halinde geçici başkent Aden;in yeni çatışmalara sahne olacağı uyarısında bulundu.

Güney Geçiş Konseyi Başkanı Aydarus ez-Zubeydi ise Riyad Anlaşması sonrası ayrılma hedeflerinden geri dönüşün söz konusu olmadığını belirterek bu anlaşmayı "Güney için siyasi bir zafer" şeklinde nitelendirdi.

Yemen Dışişleri Bakanı Muhammed el-Hadrami, Güney Geçiş Konseyi;ni Riyad Anlaşması;nın uygulanmasına engel olmakla suçlayarak, anlaşmanın devletin şeklini değiştirmek değil, ülkenin güvenliğini, istikrarını ve toprak bütünlüğünü korumak için yapıldığını ifade etti. 

Bir hükümet yetkilisi de Güney Geçiş Konseyi;ne bağlı güçlerin Aden;den çekilerek hükümet birliklerinin kente yerleşmesini istemediğini söyledi.

Prensipte anlaşmanın başarılı olma ihtimalinin zayıf olduğunu ifade eden söz konusu yetkili, anlaşmanın belirlenen süre içinde uygulanmasının imkansız olduğunu savundu.

 "Anlaşmanın BAE projesinin sonu anlamına geldiğini biliyorlar"

Yemen Enformasyon Bakanı Danışmanı Muhtar er-Rahbi, "Güney Geçiş Konseyi milisleri anlaşmanın uygulanmasına engel oluyor. Konsey yöneticileri, anlaşmanın uygulanmasının kendileri ve onları destekleyen BAE projesinin  sonu anlamına geldiğini biliyor." dedi.

 Rahbi, Husilerin Stockholm Anlaşması;nı uygulamadığı gibi Güney Geçiş Konseyi;nin de Riyad Anlaşması;nı uygulamadığını söyledi.

- Suudi Arabistan ile Husiler arasında anlaşma olabilir

Yemenli araştırmacı gazeteci Adnan Haşim, AA muhabirine, Riyad Anlaşması ve 2020;de ülkeyi bekleyen muhtemel gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Haşim, "Riyad Anlaşması tökezledi. BAE;nin ve desteklediği Güney Geçiş Konseyi;nin ağır silahları teslim etme ve milislerini Savunma ile İçişleri bakanlığına entegre etme gibi bir niyeti görünmüyor." dedi.

2020;de Suudi Arabistan ile Husiler arasında bir anlaşma yapılabileceği öngörüsünde bulunan Haşim, Riyad Anlaşması;nın ise bölgesel bir savaşla sonuçlanabileceği görüşünü dile getirdi. 

 "Suudi Arabistan, anlaşmanın uygulanmamasına yönelik tutumlara izin vermemeli"

Yemenli yazar ve siyasi analist Adil el-Ahmedi de Riyad Anlaşması;nın Aden;de sükuneti sağlamak adına çok önemli olduğunu ancak şimdiye kadar uygulanamadığını söyledi.

Anlaşmanın başarısının Suudi Arabistan ve hükümetin atacağı başarılı adımlara bağlı olduğunu belirten Ahmedi, "Suudi Arabistan, anlaşmanın uygulanmamasına yönelik tutumlara izin vermemeli. Aksi takdirde söz konusu anlaşmanın hamisi olarak sorumluluğu üstlenmek durumunda kalacak." diye konuştu.

Ahmedi ayrıca hükümet ve Güney Geçiş Konseyi içindeki bazı tarafların anlaşmanın başarılı olmasını istemediğini söyledi.

Yemen hükümeti ile BAE destekli Güney Geçiş Konseyi arasında 5 Kasım 2019;da imzalanan Riyad Anlaşması;nın 3’üncü bendinde, anlaşmaya yönelik son uygulama adımlarının 5 Ocak 2020 itibarıyla atılması ve bu şekilde tamamlanması gerektiği ifade ediliyor. 

Ne olmuştu?

Yemen;de İran destekli Husiler ile hükümete bağlı güçler arasındaki çatışmalar sürerken güney bölgelerinde "ayrılık" fikirleri gündeme gelmiş ve "Güney Hareketi" adı altında ayrılıkçı bir hareket oluşmuştu.

Güney Hareketi, yaşanan savaş durumu ve krizleri gerekçe göstererek Mayıs 2017;de Siyasi Geçiş Konseyi adı altında bir oluşum kurulduğunu duyurmuştu.

BAE tarafından desteklenen Güney Geçiş Konseyi;ne bağlı Hizam Emni birlikleri, 10 Ağustos 2019;da geçici başkent Aden;de, daha sonra da doğusundaki Ebyen ve Şebve kentlerinde kontrolü ele almıştı.

Suudi Arabistan;ın girişimi sonucunda, Yemen hükümeti ile BAE;nin desteklediği ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi arasındaki krizi sona erdirmesi beklenen Riyad Anlaşması, 5 Kasım 2019;da Suudi Arabistan;ın başkenti Riyad;da imzalanmıştı.

Anlaşma, 30 günde teknokrat bir hükümetin kurulmasını, 24 bakanlıktan 12;sinin güneylilere verilmesini, Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi;nin 15 günde Aden;e bir Emniyet Müdürü, 30 günde de Ebyen ile Dali kentlerine birer vali atamasını içeriyordu.