Yemen’in savaş ve sevinç dansı "El-Ber’a"
Çeviri: Hüsna Tosun
El Ber’a dansı Yemen kültüründe folklar çeşitliliğinin en seçkin örneğinin olmasının yanı sıra halk arasındaki sosyal etkileşimde önemli rol oynadı. Müzik eşliğinde Yemen’e özgü Cembiye’nin salanması ile farklı figürlerin sergilendiği El Ber’a dansı ülkenin adeta simgesi haline gelmiş.
https://youtu.be/QuFz422T4ts
Bir milletin tarihinin dile getirmediği şeyi mirası üstlenir,onun dile getiremediğini ise dans kendi ritim,üslup ve eşyaları ile ortaya koyar. Başka bir deyişle dans, uygar toplumların hayat felsefesini gün yüzüne çıkarır.
El-ber’a dansı Yemen’in bir çok bölgesinde özelliklide kırsal kesimlerinde kültürel mirasın bir parçası kabul ediliyor. Buda bazı modern kültürlerin baskı kurduğu şehirlerin aksine insanların geleneklerini korumaya verdikleri önemden kaynaklanıyor.
El-Ber’a dansı asaletiyle geçmişi modernliği ile günümüzü yansıtırken, Yemen halkı için atalardan torunlara miras kalan derin tarihsel bir değer taşıyor.
Dans yada Yemen lehçesiyle El-ber’a kültürel bir miras ve eşsiz bir sanat olarak kabul ediliyor. Yemen halkı El-Ber’a’yı bozulmadan ve değiştirmeden günümüze kadar koruyabilmiş. Danstaki vücut hareketleri ve kıyafetler bölgeden bölgeye farklılık gösteriyor. Ülkenin siyasi Başkenti Sana’a şehrinin bu dansta kendine has bir tarzı bulunuyor. Dansçılar beyaz bir elbise ve siyah eski bir azar ceketi giyerler ve bileklerinde Yemen’in sembolü olan cebriye bulunur. Bazen ise Yemen’in 21 şehrini birbirine bağlayan yegane şey kabul edilen Kalaşnikof eşliğinde dans ederler.
El-ber’a dansı davul eşliğinde başlar, ardından dans edenler kendi etraflarında salınarak döner ve ellerindeki cebriyeleri sağa sola çevirir. Dansa katılanların sayısında artma veya azalma olabilir. Adını Hacce eyaletindeki Zafir bölgesinden alan ‘Zafir’ dansında adımların kolay ve net bir şekilde atılabilmesi için sadece iki kişi dans ederken, ‘Riif El-a’sime’ dansına bir çok kişi katılır ve 20 dakika boyunca her beş dakika da adımlarını bir yavaşlatıp bir hızlandırırlar. Ayrıca danstaki ezgilerin değişimini başlarıyla işaret ederek belli ederler.Tüm bu Yemen kültürüne ait farklı danslar özel günlerde çoğunlukla ise düğünlerde oynanır.
‘Ber’a’ kelimesi ‘be’raatün’ mastarından türemiştir, yetenek manasına gelir. Dansın figürleri bölgeye ve kabileye göre değişirken eşlik eden müzik ve hareket hızıyla birlikte diğer danslardan ayırt edilir. Dans sadece kabilelerle sınırlı kalmayıp içerdiği bir çok mana ve düğünlerdeki rolü sayesinde tüm toplum nazarında bir sembol haline gelmiştir.
Yemen’de bir çok farklı türde ve şekilde halk oyunu bulunuyor. Ülkenin kuzey, güney,batı ve doğu Es-Suhul(Tihame) bölgeleri kendilerine ait danslarıyla tanınıyor. Bu bölgelerin her birinde de farklı türde danslar bulunurken, bu çeşitlilik ya özel danslar yada ortak dansların değişimi sonucu oluşuyor.
El-Ber’a’da dansa uygun bir şekilde davula farklı ritimlerde vurulur.Her dansın, dansçısıyla vücut bulan bazı mana ve anlamları olduğu gibi barış, savaş ve sevinci ifade etmek için oynanan bir çok dansta bulunuyor.
Bir grubun davula vurmasıyla gerçekleşen El-ber’a dansında yavaş, orta, hızlı ve aşırı hızlı olmak üzere bir çok ritim bulunuyor.
Ancak yeni nesil, bu asil sanatı içeren soylu tarihe rağmen araştırmacıların da hala nedenini bulamadıkları bir şekilde bu sanattan uzaklaştı
En meşhur El-Ber’a dansları; El-Hemdaniye,El-Matariye,Es-Sanhaniye, El-Luhciye, El-Zafiriye, El-Haşidiye, El-Hullaniye olup bunların yanı sıra Yemen kültüründe bir çok farklı dans bulunuyor.
Yorumlar